ลานเป็นพืชที่ขึ้นมาเองโดยธรรมชาติ บ้านวังขอนแดงเป็นเขตพื้นที่ ที่มีต้นลานมากที่สุดในประเทศไทยหรือในโลกที่ว่าได้ และเป็นลานที่มีคุณสมบัติเฉพาะตัว คือ เป็นเส้นใยที่เหนียวและทนทาน ชาวบ้านเริ่มใช้ลานทำประโยชน์ในครั้งแรก คือ ใช้ทำเป็นลานมัดข้าวในช่วงฤดูเก็บเกี่ยว ต่อมาได้มีพ่อค้าคนกลางจากอยุธยามาสั่งให้ทำเป็นลานซอง โดยตัดใบลานยาวประมาณ ๗๐ เซนติเมตร มัดละ ๑,๐๐๐ ใบ หรือ ๑ ซอง ในราคาแตกต่างกัน คือ ลานรวมมัดละ ๓๐ บาท ลานใหญ่หรือลานคัดมัดละ ๑๕๐ บาท โดยสั่งให้ชาวบ้านนำมารวามกันไว้ที่เดียว แล้วพ่อค้ามารับซื้อลานถึงบ้าน หรือไม่ชาวบ้านบางคนที่เป็นนายทุนนำใบลานไปส่งเอง ซึ่งชาวอยุธยาจะนำไปลานไปทำเป็นงอบ ปลาตะเพียน คัมภีร์ใบลาน ทำกันมานับร้อยปี ต่อมาชาวบ้านวังขอนแดงมีความคิดที่จะนำใบลาน มาทำเป็นผลิตภัณฑ์สของตนเอง โดยเริ่มจากการทำงอบ ปลาตะเพียน แต่ก็ไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร แต่ก็พอมีรายได้ ต่อมามีเจ้าหน้าที่หน่วยงานราชการ เช่น กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม กรมการพัฒนาชุมชน มองเห็นว่าใบลานน่าจะทำประโยชน์ได้มากกว่านี้ จึงได้นำวิทยากรมาอบรมและฝึกสอนชาวบ้านทำหมวกใบลาน เช่น หมวกสตรี หมวกบุรุษ หมวกแฟชั่น ซึ่งในช่วงแรกทางกรมส่งเสริมอุตสาหกรรมภายในครอบครัว จะช่วยรับซื้อไว้ก่อน เพราะว่าชาวบ้านยังไม่สามารถส่งขายด้วยตัวเอง และได้ทำการจัดตั้งกลุ่มเมื่อ ปี ๒๕๒๗ ชื่อกลุ่มจักสานใบลานบ้านวังขอนแดง มีสมาชิกทั้งหมด ๒๕ คน โดยมีนางสีนวน ป้องกัน เป็นประธานกลุ่ม ต่อมาทางกลุ่มมีความเห็นควรควรจะพัฒนารูปแบบหมวกใบลานให้เป็นเอกลักษณ์ของ กลุ่ม สมาชิกจึงได้ริเริ่มคัดแปลงรูปหมวกให้มีหลากหลายรูปแบบ หมวกทรงคาวบอย เป็นที่ถูกใจของลูกค้าเป็นอย่างมาก สามารถสร้างรายได้ให้แก่ชุมชนและกลุ่มเป็นอย่างดี ต่อมาในปี ๒๕๔๗ สมาชิกกลุ่มได้เลือกตั้ง นางพเยาว์ มีสุข เป็นประธานกลุ่ม และมีสมาชิก ๓๕ คน เพิ่มขึ้นตามลำดับ ผลิตภัณฑ์ของกลุ่มก็มีเพิ่มมากขึ้น เช่น กล่องทิชชู่ กระเป๋าสตางค์ กล่องเอนกประสงค์ และของชำร่วยอื่นๆ ปัจจุบันกลุ่มมีนายเจน มีสุข เป็นประธาน และได้มีการปลูกต้นลาน เพื่อทดแทนต้นลานที่แก่ตาย เพื่อจะได้เป็นมรดกของลูกหลานสืบไป เอกลักษณ์ / จุดเด่นผลิตภัณฑ์ เป็นผลิตภัณฑ์ที่ทำจากวัสดุธรรมชาติ เกิดจากภูมิปัญญาท้องถิ่น มีน้ำหนักเบา โดยเฉพาะต้นลานซึ่งเป็นวัตถุดิบที่นำมาผลิต จะมีเฉพาะที่ตำบลบุพราหมณ์เท่านั้น และใบลานของอำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี คือใบลานที่มีคุณภาพดีที่สุดในประเทศไทย ผลิตภัณฑ์ใบลานเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น ฝีมือประณีตมีหลายสี หลายรูปแบบมีเส้นใยที่คงทน ดูแลรักษาง่าย
มาตรฐานและรางวัลที่ได้รับ
1. มาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน (มผช.) 2. ผลิตภัณฑ์ดีเด่นระดับ 4 ดาว
ความสัมพันธ์กับชุมชน
คนในชุมชนบ้านวังขอนแดงนี้มีอาชีพจักสานใบลานอยู่ในวิถีชีวิต แทบจะเรียกได้ว่าอยู่ในสายเลือดของชาวบ้านก็ว่าได้ เพราะมีการทำหัตถกรรมจักรสานแทบทุกครัวเรือน บางครัวเรือนทำเป็นอาชีพหลัก บางครัวเรือนทำเป็นอาชีพเสริมนอกจากนี้มีการสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นคือวิธี การจักสานใบลานมาจากคนรุ่นก่อนและมีการพัฒนา ต่อยอดภูมิปัญญาท้องถิ่นกับเทคโนโลยีสมัยใหม่ โดยการปรับปรุงแบบให้ทันสมัยเป็นที่ต้องการของผู้ใช้มากขึ้น มีวิทยากรจากหน่วยงานต่าง ๆ เข้ามาแนะนำรูปแบบใหม่ ๆ ของบรรจุภัณฑ์ และมีสมาชิกบางคนสามารถแกะลายใหม่ ๆ ได้ จึงไม่มีปัญหาในเรื่องการพัฒนารูปแบบใหม่ ๆ นอกจากนี้จุดเด่นของชุมชนนี้ คือ มีคนในรุ่นเด็กตั้งแต่อายุ 6-7 ขวบ และรุ่นหนุ่มสาวมาสืบทอดการทำงานของชุมชน โดยการเรียนรู้การจักสานผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ การปลูกฝังจิตสำนึกในการรักท้องถิ่น รวมถึงการตลาด คนในชุมชนมีรายได้จากการทำอาชีพจักสานใบลานประมาณ 300 บาทต่อคนต่อวัน ซึ่งถือว่าเป็นรายได้ที่ดีสำหรับคนที่อยู่ในชุมชนและไม่ต้องอพยพไปทำงานใน ต่างถิ่น ทำให้ครอบครัวได้อยู่กันพร้อมหน้า ลดปัญหาสังคมต่าง ๆ ลงไปได้อีกทางหนึ่งด้วย
ด้านอาชีพ เป็นอาชีพเสริมของสมาชิก กลุ่มทำให้มีรายได้มากขึ้น ด้านของใช้ เป็นเครื่องใช้ในครัวเรือน เป็นอุปกรณ์ประกอบอาชีพ ด้านวัฒนธรรมคัมภีร์จากใบลาน ส่งเสริมการอนุรักษ์หัตถกรรมจักสาน ด้านการศึกษา เป็นแหล่งแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในชุมชนและระหว่างชุมชน ประเภทหัตถกรรมจักสาน ด้านภูมิปัญญา มีการถ่ายทอดองค์ความรู้ไปสู่คนรุ่นหลัง และพัฒนารูปแบบผลิตภัณฑ์อย่างต่อเนื่อง ด้านสิ่งแวดล้อม มีการปลูกต้นลานทดแทนต้นลานที่ตัดไปตามโครงการคืนลานสู่ป่า ด้านที่อยู่อาศัย ใช้ใบลานทำหลังคาบ้าน ฝาบ้าน
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น